Karol Brzostowski (1796-1854) - Czerwony Hrabia
Dziś postanowiłem przedstawić człowieka zwanego Czerwonym Hrabią – Karola Brzostowskiego. Była to postać bardzo ciekawa w dziejach woj. Podlaskiego a dokładniej dzisiejszej gminy Sztabin w powiecie Augustowskim. Karol odziedziczył podupadły majątek na podstawie którego zbudował jedną z największych hut w Polsce. Wyroby szklane tam produkowane znane były w Polsce i zagranicą. Następnie postawił hutę żelaza oraz własnoręcznie zbudował pierwszy telegraf w Polsce przy pomocy którego komunikował się z różnymi swoimi dobrami w regionie. Brał również udział w budowie kanału Augustowskiego oraz w powstaniu Listopadowym po którym na szczęście nie został skonfiskowany. Idąc za ciosem zbudował fabrykę maszyn rolniczych gdzie produkował między innymi przez siebie wymyślone dojarki mechaniczne oraz inne innowacyjne jak na tamte czasy maszyny. Miał też fabrykę wódki i browar przez siebie założony. Wprowadził też kasę oszczędnościową i porzyczkową dla okolicznej ludności.
Karol postanowił też stawiać na oświatę, zatrudnił nauczycieli i kazał uczyć chłopów czytać i pisać. W tamtych czasach analfabetyzm w Polsce wynosił około 80%, który w okolicach Sztabina został całkowicie zlikwidowany dzięki Brzostowskiemu. Wprowadził on też własny kodeks karny i ludność okoliczna była surowo karana za wszelkie przestępstwa. Chciał stworzyć swojego rodzaju uprzemysłowioną rzeczpospolitą Sztabińską, z najbardziej wyedukowanymi obywatelami w Polsce, doskonałym prawem i przemysłem.
Brzostowski miał też kilka zdrowych poglądów. Uważał że każdy człowiek musi sam na siebie zarobić gdyż inaczej jest pasożytem społecznym.
Wychodząc z tych zasad stawiał na samorządność, zorganizował chłopów tak aby sami sobą rządzili. Ustanowił rady wiejskie gdzie chłopi sami sobie wymierzali kary za przestępstwa pospolite czy pijaństwo i współdecydowali o swoich sprawach.
Niestety Karol Brzostowski chorował na serce, po wyjeździe na zabieg do Francji umarł. W testamencie przepisał ziemię na chłopów na niej użytkujących.
Oceniając go z perspektywy czasu uważam ze był on osobą z talentem do interesów dzięki któremu mógł on eksperymentować na swoich włościach i wprowadzać różne rozwiązania społeczne. Wprowadził on wiele nowinek technicznych i sprawił że okoliczna ludność była najlepiej wyedukowaną w kraju. Jeśli spojrzymy na brak analfabetyzmu to na świecie nie było jeszcze takich regionów gdzie każdy umiał czytać i pisać. Praktyczne od zera uprzemysłowił rolnicze na oddziedziczonych podupadłych dobrach. Jednym słowem człowiek sukcesu z ideami.
To jego pomnik w Sztabinie:
